Ouderbegeleiding
Uit diverse onderzoeken is gebleken dat de rol van de ouders bij de positieve ontwikkeling van een hoogbegaafd kind, net zo cruciaal is als die van de school, de omgeving en het karakter van het kind zelf. Naast passend onderwijs ligt er in de aanpak van opvoeders dus een belangrijke sleutel tot positieve verandering voor het kind.
Valkuilen
Opvoeden van hoogbegaafde kinderen lijkt soms als balanceren op een koord boven de grond. Soms blijf je stevig staan en soms verstap je je en val je eraf. Middenin de valkuil. Hoe meer je je bewust bent van die valkuilen, hoe beter je ze gaat kunnen vermijden.
Hieronder de meest voorkomende valkuilen voor ouders van hoogbegaafde kinderen
Hoogbegaafde kinderen zijn vanwege hun snelle denken en creativiteit een ster in beargumenteren. Ogenschijnlijk lijken ze vaak ook een heel goed punt te hebben waardoor jij in de war gebracht wordt. En voor je het weet gaat het gesprek een hele andere kant op en verzeil je in pietluttigheden. Vreet energie en levert over het algemeen niet op wat je beoogde te bereiken.
Veel ouders van hoogbegaafde kinderen hebben er grote moeite mee om hun kind te zien falen. Maar juist het leren van fouten, ervaren dat de wereld niet vergaat als iets niet goed is gelopen geeft het kind zelfvertrouwen. En handvatten om met allerlei situaties om te kunnen gaan. Bij een kind die deze vaardigheid niet leert liggen faalangst en een laag zelfbeeld sneller op de loer.
Hoogbegaafde kinderen beleven de wereld om hen heen als heel intens. Met bijhorende intense emoties die voor henzelf zowel als iedereen om hen heen niet makkelijk zijn om mee om te gaan. Of die regelmatig verkeerd geïnterpreteerd worden door de omgeving (slecht opgevoed). Het is belangrijk voor het zelfbeeld van je kind dat je emoties uiterst serieus neemt en dat zowel kind als ouders handvatten krijgen om er adequaat mee om te leren gaan.
Kinderen leren voor het grootste deel van het gedrag dat ze zien bij hun ouders. Dat geldt voor de positief gedrag zowel als minder positief gedrag. Dus als jouw kind faalangstig, perfectionistisch of extreem gevoelig is, kijk dan ook eens naar jezelf. Wat straat jij zelf daarin af op je kinderen? Wat laat je zien wat ze van jou overnemen?
De constatering dat je kind hoogbegaafd is roept bij veel ouders herinneringen op uit hun eigen jeugd. Vaak komen ze er op die manier achter dat ze zelf ook hoogbegaafd zijn en vallen er puzzelstukjes op hun plek. Echter, niet al die herinneringen zijn even positief, voor hoogbegaafdheid was er vroeger veel minder aandacht dus de kans is groot dat je veel hebt gemist. Het risico dat je loopt, is dat je je eigen pijn en tekorten uit je jeugd gaat projecteren op je kind. Je wilt dan koste wat kost voorkomen dat jouw kind hetzelfde gaat ervaren en probeert er alles aan te doen dat ze krijgen wat jij zelf gemist hebt of altijd zo graag had willen doen.
Hoogbegaafde kinderen hebben over het algemeen een sterke behoefte aan autonomie. Ze willen de ruimte krijgen om eigen keuzes te kunnen leren maken. Wordt er aan deze behoefte te weinig tegemoetgekomen, dan voelen ze zich onvoldoende serieus genomen. Tegelijk hebben ze, net als alle kinderen, helder en duidelijke grenzen en kaders nodig om zich vellig te kunnen voelen. Als ouders is het dus erg belangrijk dat je de balans weet te vinden tussen enerzijds zoveel mogelijk autonomie geven en anderzijds je kind te begrenzen zodat het zich veilig voelt. In de praktijk zie ik ouders regelmatig worstelen tussen te veel vrijlaten (liberale opvoedingsstijl) of te weinig ruimte geven (autoritaire opvoedingsstijl).
Reacties van de omgeving
En dan is er nog de factor omgeving. Die niet altijd even begripvol reageert. Deels heeft dit te maken met de term hoogbegaafd zelf, die over het algemeen nog veel wordt geassocieerd met het beeld van een kind ‘dat zo slim is dat het er toch wel komt, wat is dan het probleem?’
De praktijk laat ouders vaak een heel ander beeld zien. Slimme kinderen die nog niet zelfstandig kunnen douchen of hun kamer opruimen. Veel strijd en discussies in het gezin. Een kind dat vaak boos en somber of zelfs suïcidaal is. Dat zó bang is fouten te maken dat het fobieën ontwikkeld. Dat is de harde realiteit. Hoogbegaafde kinderen ontwikkelen zich veel sneller en op een heel andere manier dan niet hoogbegaafde kinderen. Het gevolg hiervan is dat het reguliere onderwijsprogramma onvoldoende aansluit bij de behoeften van deze kinderen. En als er dan geen passend aanbod van lesstof komt en deze situatie te lang voortduurt, kan dit zich bij het kind uiten in (ernstige) gedragsproblemen. Met bijhorende reacties uit de omgeving. Raar dat jouw kind niet zonder meer ‘nee’ accepteert. En waarom leg je zoveel uit aan je kind, je moet ‘gewoon’ wat strenger zijn….
Omdat maar 3% van de kinderen in Nederland hoogbegaafd is, is de kans dat je vanuit je omgeving begrip krijgt voor wat je als ouder doormaakt erg klein. En dat kan maken dat je je als ouders van een hoogbegaafd kind, soms enorm alleen en onbegrepen voelt.
Wanneer begeleiding inschakelen?
Merk je dat je het soms lastig vindt om je hoogbegaafde kind te begrijpen en op de juiste manier te begeleiden?
Worstel je met vragen als:
- Hoe praat ik met mijn omgeving over mijn kind met hoogbegaafdheid, en wat verwacht ik van ze?
- Hoe ga ik om met mijn andere kinderen in het gezin, die niet hoogbegaafd zijn?
- Hoe stop ik die eeuwige discussies met mijn kind?
- Hoe corrigeer ik mijn kind op een effectieve manier?
- Hoe stimuleer ik de autonomie van mijn kind zonder dat ik mezelf wegcijfer?
- Hoe ga ik ermee om als mijn kind geen aansluiting vindt op school?
- Mijn kind is in leeftijd nog zo jong maar tegelijk erg wijs. Doe ik er goed aan om het als zo groot te behandelen?
- Mijn kind heeft zo’n negatief zelfbeeld, hoe kunnen wij m daarbij helpen?
- Mijn kind luistert niet naar mij, hoe kan ik dit verbeteren?
- Hoe reageer ik het beste op de heftige emoties van mijn kind?
Dan is het prettig om te kunnen sparren met een coach die verstand heeft van hoogbegaafdheid en die daarnaast zelf ook ervaringsdeskundige is en uit eerste hand weet hoe uitdagend de opvoeding van hoogbegaafde kinderen kan zijn.
