Afgelopen weekend besteedde het Financieel Dagblad terechte aandacht aan de problematiek van hoogbegaafden op de werkvloer. Waarom terecht? Omdat met goede aandacht voor de problematiek van hoogbegaafde medewerkers het begrip ervoor kan verbeteren. Tenminste, dat is mijn verwachting.
Even terug naar het artikel. De kritische kant in mij heeft wat moeite met de nadruk die in het artikel wordt gelegd op het beeld van ‘de hoogbegaafde’ dat uitgaat van hoogopgeleid, slim, ambitieus, cognitief ingesteld, leergierig en vooral presterend. Idealiter zouden alle hoogbegaafden zich moeten kunnen herkennen in dit beeld. Maar het is wat mij betreft vooral het beeld van de hoogbegaafde die ‘schadevrij’ heeft kunnen opgroeien in een maatschappij waarin hij/zij gezien en gewaardeerd is op de unieke kwaliteiten die hoogbegaafden eigen zijn.
Anders is dit voor de hoogbegaafden die niet soepel door hun (lagere) school- en/of studietijd zijn gegaan. Vaak zijn ze al op jonge leeftijd ‘afgehaakt’ op het schoolsysteem waarin zij niet floreren, omdat het geen ruimte bood aan hun bijzondere talenten of afwijkende leerstijlen. De ‘afhakers’ die niet werkelijk zijn afgehaakt, zijn op alle mogelijke manieren – vaak heel knap – bedreven geraakt in het zich aanpassen aan situaties waarin ze niet zichzelf kunnen zijn. Het behoeft weinig uitleg dat dit de nodige impact heeft op het kunnen ontwikkelen van een eigen identiteit en een positief zelfbeeld. En precies daar kunnen deze hoogbegaafden in hun latere carrière last van ondervinden. In mijn praktijk tref ik daarom vaak hoogbegaafde medewerkers die zichzelf omschrijven als lui, reactief, overgevoelig of zelfs dom. De frustratie over hun middelmatige presteren is uiteindelijk zelf-ondermijnend.
In 2007 is door twintig experts op het gebied van hoogbegaafdheid een positieve omschrijving van de hoogbegaafde gemaakt, het zogenaamde Delphi model. Hierin wordt de hoogbegaafde geportretteerd als een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.
Als betrokken leidinggevende zou je je hierover eens kunnen laten informeren. Om vervolgens met deze informatie in je achterhoofd goed te kijken naar die medewerkers die minder lijken te presteren, dan je eigenlijk van ze verwacht. Zitten er verborgen en/of onontwikkelde pareltjes tussen? Met (h)erkenning en de juiste aandacht zou je er dan voor kunnen zorgen dat een hoogbegaafde – zij het wat laat – zijn of haar juiste plek kan innemen…
